Teorite e te
nxenit dallohen per rolin qe ato i
atribuojne memorjes. Disa teori bihevioriste e konceptojne memorjen me termat e
lidhjeve neurologjikale te vendosura si nje funksionim i eksistnces
bihevioriste me stimujt e jashtem. Me pergjithesisht, teoricienet diskutojne
formimin e menyrave te zakonshme te reagimit, me vemendje te paket se si ky
model sjelljeje ruhet ne memorje dhe se si aktivizohet prej ngjarjeve te
jashtme. Shumica e teorive bihevioriste e shikojne te harruarin si te shkaktuar
prej pamjaftueshmerise se reagimeve ne kohe.
Teorite
konjitive i japin nje rol te rendesishem
memorjes. Teorite e perpunimit te informacionit e barazojne te nxenet me te koduarin, me nje
magaizne dijesh, organzim, modelim kuptimplote,
Informacioni rigjehet prej memorjes ne pergjigje te sinjaleve te futes
se informacionit. Harresa eshte paaftesi per te rigjetur informacionin prej
memorjes shkaktuar prej interferencave, memorjes se paket, apo sinjaleve te
pershtatshme te futjes se informacionit. Memorja eshte kritike per te nxenet,
dhe se si informacioni eshte nxene percaktohet se si ajo eshte ruajtur dhe
rigjetur prej memorjes.
Trajtimi i
rolit te memorjes ka ndikim te rendesishem per mesimdhenien. Teorite e sjelljes
parashtrojne se perseritjet periodike, te shpejta mbajne forcen reaguese ne
repertoret e te nxenit.Teorite konjitiviste vendosin theksin me te larte ne
prezantimin e materialit ne pershtatje me nxenesin, ne mundesite e tyre per ta
organizuar, lidhur me ato ç’ka ata dine dhe ata mbajne mend ne nje stil
kuptimplote.
Cili eshte roli i motivimit?
Motivimi eshte
nje variabel qe afekton te gjitha fazat e te nxenit dhe performancen.
Teorite e te nxenit
divergjojne ne rolin qe i japin ato motivimit.
Teorite
bihevioriste, e percaktojne motivimin si
nje norme perforcimi ose dukuri te sjelljes e cila rezultohet prej
sjelljes se perseritur ne reagimet ndaj stimulit apo si konseguence e
perforcimit. |Skinner (1968) teoria e kushtezimit operant: Sjellja e
motivuar eshte krijuar nepermjet perforcimeve efektive. Nxenesit motivohen te nxene nje detyre te
zgjedhur, perseritin pa pushim, harxhojne mund per te arritur suksesin dhe e gjitha kjo eshte
sjellje. Te tilla procese te brendshme si nevojat, qellimet, shpresat, apo
emocionet nuk jane te domosdshme per te shpjeguar motivimin e sjelljes.
Nxenesit shfaqin sjellje te motivuar sepse sepse ata paraprakisht jane te
perforcuar dhe perforcim eshte prezent. Teorite behevioriste te te nxenit nuk
dallojne (vecojne) motivimin prej te nxenit por me teper perdorin parime te
njejta per te shpjeguar te gjithe sjelljen.
Teorite
konjitiviste: e shikon motivimin dhe te nxenet si marredhenie, si lidhje, por
jo si funksion identik (Schunk 1991). Motivimi dhe te nxenet perdorin bashke
disa procese, por gjithashtu perfshijne funksione te ndryshme. Dicka mund te
jete e motivuar por nuk mund te mesohet, te nxenet, ose dicka mund te jete
nxene pa qene e motivuar. Ndonese perforcimi mund t’i motivoje studentet,
efektet e tij ne sjellje nuk jane automatike, por ne vend te varura se si
studentet e interpretojne ate.
Studentet qe aktivizohen ne aktivitete ata mendojne se jane te
perforcuar. Kur historia e perforcimit konfliktohet, bie ndesh me mendimet
prezente, njerzit jane me te mundshem te veprojne bazuar ne mendimet e tyre.
(Bandura 1986)Studimet kane identifikuar shume
procese konjitive qe motivojne nxenesit, psh., qellimet, krahasimet
sociale, vetefektshmeria. Duke injoruar te tilla procese, teorite e sjelljeve
nuk mund te shpjegojne plotesisht, por e nderlikojne motivimin human.
Teorite
konjitive theksojne se motivimi mund ndihmoje direkt vemendjen dhe te
influencoje se si informacioni eshte procesuar. Teorite social konjitive
debatojne se motivimi afekton te nxenet vezhgues – nje forme kyc i te nxenit
human - dhe qe vepron kryesisht permes
te tilla mekanizmave si vendosja e qellimeve, rezultatet e pritshme. (Bandura
1986)
Ne teorite e
vjetra te te nxenit, motivimi eshte trajtuar si nje pjese e te nxenit.
Eksperimetet e Tolmanit per te nxenet latent i cili treguan se te nxenet mund
te ndodhe pa perforcim dhe se perforcimi efekton me shume performancen se te
nxenet, ndihmon te çliroje motivimin prej te nxenet dhe rrenjos (krijon)
formuesin si subjekt te drejten e tij.
Shumica e
edukatoreve mendojne se motivimi mund te afektoje te nxenet ne shume menyra. Te
garantosh se studentet vazhdojne te jene te motivuar per te nxene, mesuesit
duhet te marrin parasysh efektet motivuese te praktikes mesimore dhe faktoreve
te klases.
Si ndodh transferimi.
Transferim i
referohet njohurive dhe aftesive te aplikuara ne menyra te reja me permbajtje
te re, ose ne situata te ndryshme prej ku ata ishin mesuar.
Transferimi
shpjegon gjithashtu efektin e te nxënit paraprak me të nxënët.
Teorite e
bihevioriste theksojne se
transferimi varet ne elementet identike ose faktoret e njejte midis situatave. Sjellja transferohet ose
gjenarilizohet kur situatat e reja apo te vjetra perdorin elemente te perbashket. Keshtu nje student qe nxe 6 x 3 = 18, ai do te jete i afte te zbatoje kete shumezim ne
situata te ndryshme (shkolle dhe ne shtepi) dhe kur keta numra t’i shfaqen ne
situata te njejta problemore.
Teorite
konjitive marrin si te
mireqene transferimin ndodh kur te
nxenet kupton se si t’i aplikoje njohurite ne sfonde te ndryshme.
Eshte e rendesishme se si informacioni eshte magazinuar ne memorje. Perdorimi i njohurive jane perfshire me tej me njohurite e veta ose mund te jete
lehtesisht e akcesuar prej memorjeve te lokalizuar ne zona te tjera. Rrethana
nuk ka nevoje te shperndaje elementet e perbashket.
Perzierja
mesimore e ketyre pamjeve divergon.
Ne
pikpamjen behevioriste ,
mesuesi duhet te shtoje ngjashmerine midis situatave dhe te
nxjerre elementet e perbashket.
Teorite
konjitive Mesuesit mund t’i adresojne perceptimet e
studentit ne informacionin mesimor ne ate se si njohurite mund te jene
perdorur ne sfonde te ndryshme, me rregullat e mesmdhenies se nxenesve
dhe me procedurat per te aplikuar ne situata e percaktimit cfare njohurish do
te jene te nevojshme pergatitjen e studenteve me fijdbek ne se si aftesite dhe strategjite mund te
sjellin dobi ne situata te ndryshme.
